Resultaten

Leren omgaan met professionele identiteitsspanningen

Onderzoek naar spanningen op de werkplek van (aanstaande) leraren. Resultaten: een Toolbox, twee handreikingen en een Agency-vragenkaartenset die (aanstaande) leraren helpen bij het leren omgaan met professionele identiteitsspanningen. Begeleiders zoals instituutsopleiders, schoolopleiders en anderen kunnen deze materialen inzetten bij het begeleiden van hun aanstaande, beginnende en ervaren leraren.

Aanleiding: identiteitsspanning persoonlijk versus professie

Zowel uit de dagelijkse onderwijspraktijk als uit onderzoek is bekend dat (aanstaande) leraren in het primair en voortgezet onderwijs professionele identiteitsspanningen ervaren. Deze spanningen kunnen betrekking hebben op alle aspecten van het meesterschap. Leraren ervaren dan een conflict tussen wat zij persoonlijk relevant vinden (persoonlijke dimensie) en wat zij relevant vinden voor hun beroep (professionele dimensie). Professionele identiteitsspanningen kunnen zorgen voor gevoelens van onzekerheid en verlies aan passie, betekenisvolheid, betrokkenheid en controle over eigen handelen. Ze kunnen risico op burn-out en uitval vergroten en vormen, mede gezien het komend lerarentekort, een urgent probleem.

Doel: leren omgaan met professionele identiteitsspanningen

Aanstaande en beginnende leraren leren omgaan met professionele identiteitsspanningen. Hierdoor ervaren ze agency op de werkplek en ontwikkelen ze Persoonlijk Meesterschap. Agency verwijst naar controle hebben over eigen handelen en dit vereist een zekere mate van autonomie en eigenheid.

Onderzoek

In twee opeenvolgende projecten werd onderzocht welke professionele identiteitsspanningen vaak voorkomen en hoe (aanstaande) leraren daar het beste mee kunnen leren omgaan. De meest voorkomende spanningen zijn:

Zorg willen dragen voor leerlingen versus de verwachting om te onderwijzen
Het gevoel van niet competent zijn in termen van kennis versus de verwachting om een expert te zijn
Balans werk en privé en werkdruk van het leraarsberoep
Tijd willen steken in het oefenen van lesgeven versus de druk ervaren om tijd te investeren in andere taken die deel zijn van de leraarstaken
Leerlingen als gehele personen behandelen versus het gevoel ze te moeten behandelen als leerlingen met leerprestaties
Ervaren van moeilijkheden in het houden van emotionele afstand
Moeilijkheden ervaren in benaderingen van ouders

De (aanstaande) leraren werden vervolgens begeleid in het leren omgaan met spanningen vanuit agency met behulp van het Broaden & Buildmodel (Fredrickson, 2009). Broaden&Build-model betekent voortbouwen op positieve belevingen op de werkplek en reeds aanwezige kwaliteiten van leraren. Positiviteit verbreedt iemands blikveld (broadens) en bouwt je mogelijkheden uit (build).

Resultaten

Het onderzoek heeft geresulteerd in een aantal concrete tools en producten. Begeleiders zoals instituutsopleiders, schoolopleiders en andere belangstellenden kunnen deze materialen inzetten bij het begeleiden van hun aanstaande leraren, beginnende leraren en ervaren leraren. Alle onderstaande materialen zijn gratis te downloaden en te gebruiken: